Peryön Kongre’de ayaküstü bir araya geldiğimiz Örgütsel Psikolog/Danışman Sibel Karamaraş ricamı kırmayarak örgütsel psikoloji alanındaki yazısını iş ve yönetim okurlarıyla paylaştı.
Keyifli okumalar..
1. Dünya Savaşı’nın olduğu tarihlerdeyiz. Walter Scott adlı bir psikolog, ordu personelinin seçimi için bir ölçek geliştiriyor ve sonrasında ABD ordusu için yaklaşık 3 milyon askerin niteliklerini değerlendiriyor. Ve böylelikle örgütsel ve endüstriyel psikoloji alanında ilk ve en önemli adım atılmış bulunuyor.
İkinci en önemli adım ise ünlü Hawthorne çalışması. 1920’li yıllar… bir grup psikolog bir elektrik şirketinin fabrikasına gidiyor ve aydınlatma seviyesi ile verimlilik arasındaki ilişkisini araştırmaya başlıyor. Fakat bir süre sonra görüyorlar ki kontrol grubunda da değişken deney grubunda da verimlilik artmış. Önce anlam veremiyorlar, ama sonra çalışanlara sorunca kendileriyle ilgilendikleri için her şekilde bu deneyden dolayı mutlu olduklarını öğreniyorlar. İşte Hawthorne etkisi de buradan çıkıyor; grup dinamiklerinde, birey olarak sayılmanın, değer vermenin ve iletişimin önemi ve etkisi.
Ve böyle böyle gelişiyor bu alan yıllar boyunca. Şimdi endüstriyel ve örgütsel psikoloji dediğinizde bir çok konuyla ilgili çalışma alanı görebilirsiniz. Mesela İK uygulamaları var; performans, işe alım, ücret sistemleri vs. Çalışan psikolojisi altında sayabileceğimiz çok sayıda kavramlar; stres, motivasyon, çalışan bağlılığı, duygular, grup dinamikleri… Liderlik ve yönetim de üzerinde araştırılan ve çalışılan alanlardan biri, eğitim ve gelişim de. Şirket kültürüne de odaklanan var, psikososyal risklere de.
Bu alanın uzmanları ise çok farklı şekillerde bu çalışmalarını yaparlar. Biraz kişinin tercihi, biraz da kurumun ihtiyacı şekillendirir yöntemi. Her ne olursa olsun ciddi bir istatistik bilgisi gerektirir, testler/anketler uygulanır, analiz yapılır, bireysel ve grup mülakatları, odak grup çalışmaları düzenlenir. Saha çalışmaları ve gözlem oldukça önemlidir.
Peki neden böyle bir alan var? Psikolojiyi aslında hayatımızın herhangi bir yerinden kopuk düşünemeyiz bir kere. Gelişim süreciyle ilgilenen gelişim psikolojisi, bireysel terapötik süreçlerle ilgilenen klinik psikoloji, beyinde neler oluyor diye sürekli araştıran bilişsel psikoloji, grup ve kültür dinamiklerine odaklanan sosyal psikoloji ve hatta adli vakalara kendini adayan adli psikoloji varken; günümüzün en az 8-9 saatini geçirdiğimiz iş hayatı ile ilgilenen özel bir alanın olmaması oldukça garip olurdu.
Günün sonunda çalışanların iyilik haline (employee well-being) odaklanıyor diyebiliriz endüstriyel ve örgütsel psikoloji için. Ama sadece bu demek yanlış olur. Çalışanın iyi olması demek, mutlu olması demek aynı zamanda, daha iyi performans demek, daha iyi iletişim demek şirket içerisinde, daha fazla verimlilik ve daha fazla başarı…
Zaten hayatta da her şey birbiriyle bağlantılı değil midir?
Şu an bu alanda yapılan çalışmalar ve uygulamalar (Türkiye için) oldukça sınırlı. Ama Ekim başında Boğaziçi Üniversitesi psikoloji 1. sınıf öğrencileriyle yapılan bir söyleşide hiç beklemediğim bir ilgi ve merak gördüm bu alanla ilgili. Benim dileğim yakın zaman içerisinde bu alanın Türkiye’de çalışanlar ve işverenler tarafından da daha fazla tanınması, bilinmesi ve değerinin bilinmesi.
Sevgilerimle.
Örgütsel Psikolog/Danışman
